TASARRUF AÇIĞI ve ÖNLEMLER

Türkiye birçok makro ekonomik alanda göreceli olarak iyi durumda görülebilir. Ancak temelde, çok önemli bir sorunu bulunmaktadır ve sorun yıllar itibariyle de düzeltilememiştir. Bu sorunun adı tasarruf açığıdır. Türkiye’de tasarrufların milli gelire oranı son yıllarda yüzde 20’ ler seviyesinden 2012 yılında yüzde 14.5 seviyesine kadar gerilemiştir. 2014-2016 dönemine ilişkin Orta Vadeli Planda 2013 yılında da yüzde 12.6 ler seviyesine kadar gerileyeceği tahmin edilmiştir. Son yıllarda artan ithalat nedeniyle yurtiçi tasarruf nerdeyse tükenme noktasına gelmiştir. IMF’ye göre Türkiye tasarrufta 170 ülke arasında 130’uncu sırada yer almaktadır.

İç tasarrufların artması yatırımlar için gerekli fonların içeriden sağlanması açısından gereklidir. İç tasarruflar yükselirse Türkiye yapacağı yatırımlar için gerekli olan kaynakları dışarıdan değil içeriden karşılar. Eğer bir ülkenin iç tasarrufları yatırımlarını karşılamaya yetmiyorsa o zaman; ya yatırımlar iç tasarrufların düzeyine kadar düşer ya da iç tasarrufların yetmediği yatırımları yapabilmek için dışarıdan tasarruf ithal edilir yani borçlanılır ya da hem yatırım hem de dış borçlanma azaltılabilir. Türkiye’ de son yıllarda yatırımların ve dış borçların azaltılması yerine aksine yatırımlar artmış ve artan yatırımları karşılayacak iç tasarruflar yeterli olmadığından dış borçlar artmıştır. Bu da cari açığın kronik hale gelmesine neden olmuştur.

İşte bu sorun nedeniyle Türkiye, büyük ölçüde yabancı sermaye bağımlısıdır ve halen ülkeye giren sıcak para olarak da adlandırılan portföy yatırımları karşısında çok hassastır.

Tasarruf düzeyinin artırılmasına yönelik bazı tedbirler alınmaktadır. Bunlardan en önemlisi Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) Devletin yüzde 25 oranında katkı yapma kararıdır.

Ancak, tasarrufların artması için öncelikle gelirlerin artması gerekir. Bunun için de mevcut üretim modelinin ithalat ağırlıklı yapısının katma değeri yüksek yani yerli pay ağırlıklı bir yapıya dönüştürülmesi zorunludur.

Orta ve uzun vadede alınacak bu yapısal tedbirlerin yanısıra, belki de çok kısa sürede sonuç alınabilecek kolay ama bir o kadar da zor bazı tedbirlerin uygulamasına geçilebilir.

Bunlardan birisi, herkesçe bilinen fakat bir türlü bazı nedenlerden dolayı önlem alınamayan
mevcut ilaç   savurganlığının   önüne   geçilmesidir.   Bugün   hemen     her              evde   tamamı

kullanılamadığı için kalan çok sayıda ilaç bulunmaktadır. Bunun başlıca nedeni doktorlar tarafından yazılan reçetede kullanılacak ilaç sayısının tane olarak genellikle belirtilmemesi ve ilaç üreticilerinin de ilaçları kutu paket şeklinde üretmeleridir. İşte bu nedenledir ki gereğinden fazla ilaç alınmakta ve gereksiz ilaç harcamasına neden olunmaktadır.

Türkiye’de ilaç giderlerinin toplam sağlık harcamaları içindeki payı yüzde 40 civarındadır. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 15 seviyelerindedir. 2002 yılında 700 milyon kutu ilaç satılırken 2012 yılında 1 milyar 750 bin kutu ilaç satılmış ve bunun için de 14 milyar 750 milyon lira harcanmıştır.

Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, doktorların gerekli ilaçları reçetelerde tane ile belirtmeleri ve ilaç üreticilerinin de kutu paket yerine tane ile eczanelerde satılmasına elverişli ilaç üretmelerinin zorunlu hale getirilmesi bu alanda önemli ölçüde tasarruf yapılmasına katkı sağlayacaktır.

Yine herkesçe bilinen başka bir tedbir de özellikle yol yapım çalışmalarında mevcut savurganlığın önüne geçilmesidir. Yol yapılırken yapım ve kazı öncesi bir eşgüdüm ile yolun altında kalacak su, atık su, doğalgaz boruları ve elektrik, telefon vb tüm altyapı işlemlerinin aynı anda yapılması ve daha sonra tekrar tekrar yolun açılıp kapatılmaması hem zaman hem çevre hem de ilave masraflar açısından bu alanda önemli tasarruflar sağlayacaktır.

Yerel seçimlerin yaklaştığı şu dönemde, seçilecek belediye başkanlarının bu konuda eğitilmeleri ve hatta seçildikten hemen sonra göreve başlamadan önce bunların gelişmiş ülkelerde belediyecilik konularında 15-20 günlük planlı ve programlı yurtdışı gezilerine gönderilmeleri konusunda şimdiden hazırlık yapılmasında yarar olacaktır.